Được sáng lập bởi Tiến sĩ người Ý Maria Montessori – một nhà trị liệu và nhà giáo dục học, Montessori là một phương pháp giáo dục trẻ học tập thông qua các dụng cụ trực quan. Đặc điểm nổi trội ở phương pháp Montessori chính là tôn trọng sự khác biệt, tôn trọng sự phát triển tâm sinh lý tự nhiên của mỗi đứa trẻ, cũng như trang bị đầy đủ các kiến thức thực tiễn. Do những sự khác biệt với phương pháp giáo dục truyền thống nên không phải ai cũng hiểu để thực hành đúng Montessori. Cùng tìm hiểu những điểm mà cha mẹ dễ áp dụng sai và hậu quả của việc sử dụng Montessori không đúng cách nhé.
1. Sự độc lập và khả năng kiểm soát
Độc lập dường như là một từ khóa quan trọng của Montessori. Cha mẹ để con tự làm mọi thứ hoặc tự lựa chọn điều bản thân chúng muốn sẽ thúc đẩy khả năng tự lập, tự tin và động lực cho trẻ phát triển. Tuy nhiên, điều cha mẹ dễ sai lầm chính là: ranh giới giữa sự tự do của con và khả năng kiểm soát trẻ. Hay còn gọi là sự tự do trong giới hạn cho phép.
Nếu như trẻ không biết được ranh giới ấy, trẻ nghĩ rằng trẻ có thể làm mọi việc, không cần phân định tốt hay xấu. Hệ quả sẽ trở nên khó lường và nếu theo thời gian, cha mẹ cũng sẽ rất khó kiểm soát và ngăn chặn hành vi của con.
Cha mẹ nên để trẻ hiểu rằng: trẻ có thể tự do nhưng cha mẹ sẽ có những giới hạn để trông chừng và bảo vệ môi trường của trẻ an toàn. Từ đó trẻ sẽ nhận thức hơn về những giới hạn của bản thân. Ví dụ như: trẻ có thể xem tivi nhưng trong thời gian bao lâu, trẻ có thể ăn những món chúng thích nhưng ăn với liều lượng bao nhiêu là sự giới hạn của mẹ. Việc đọc truyện tranh là sự tự do nhưng chỉ được đọc 1 tiếng/ngày là một sự giới hạn.
2. Dụng cụ trực quan và vai trò của bố mẹ
Như đã nói thì Montessori là phương pháp giáo dục sớm cho trẻ thông qua các giáo cụ trực quan. Và nhiều cha mẹ đã hiểu nhầm về sự quan trọng của dụng cụ, đúng là dụng cụ Montessori là đồ vật cần thiết nhưng đó không phải là yếu tố quyết định. Nếu cha mẹ để con một mình với đồ vật ấy thì với chúng, đồ chơi thông thường và giáo cụ trực quan không khác gì nhau cả. Trẻ sẽ không học được gì cả, những gì cha mẹ kỳ vọng như sáng tạo, tư duy hình ảnh đều không thành hiện thực.
Cha mẹ mới là người quyết định chính: ngôn ngữ, hành động, cách nói chuyện mới là điều tác động nhất. Kết hợp với dụng cụ học tập thì trẻ mới có thể học hỏi qua các giác quan, học hỏi thêm về thế giới tự nhiên xung quanh.
3. Trẻ ăn một mình và sự liên kết gia đình
Montessori khuyến khích trẻ ăn dặm và tự ăn trong một bàn nhỏ của mình, đây là một cách để trẻ tự lập. Nhưng điều này không đồng nghĩa với việc để trẻ ăn trước một mình, nhiều cha mẹ hiện nay thường quá bận bịu với công việc nên sẽ để trẻ tự ăn trước còn bản thân sẽ ăn sau. Thực trạng này về lâu dài sẽ khiến con và cha mẹ mất sự kết nối, dù ở trong một căn nhà nhưng dường như mọi người đều sẽ có thế giới riêng. Một hậu quả không mong muốn khi áp dụng sai phương pháp Montessori.
Cha mẹ hãy là người chủ động, sắp xếp công việc và dành nhiều thời gian hơn cho con. Những chiếc ghế ăn dặm nhỏ có chiều cao phù hợp với bàn ăn của gia đình, con cùng cha mẹ ăn cùng nhưng con vẫn có sự độc lập nhất định cho mình.
Tương tự như khi con chơi, cha mẹ cũng nên dành nhiều thời gian nhất cho con. Không gì quý giá hơn tình yêu thương của cha mẹ trong khoảnh khắc cùng con vui chơi.
4. Trẻ thiếu sự hòa đồng
Theo phương pháp Montessori, trẻ thường không bị bắt buộc chia sẻ với người khác hay bắt buộc phải chơi với những đứa trẻ khác. Trẻ có quyền được lựa chọn bản thân nên chơi một mình hay chơi với các bạn khác. Phương pháp Montessori được áp dụng sớm cho trẻ 2 tuổi, khi trẻ chưa nhận thức rõ về các bạn đồng trang lứa xung quanh thì trẻ hoàn toàn có thể tự chơi một mình.
Tới khi trẻ 4 hoặc 5 tuổi, trẻ hiểu hơn về bản thân, biết chia sẻ và bày tỏ quan điểm với người khác thì trẻ nên được khuyến khích tiếp xúc với thế giới bên ngoài nhiều hơn. Cha mẹ đừng hiểu nhầm trẻ lúc 2 tuổi không muốn giao tiếp với các bạn là trẻ có vấn đề hay trẻ sợ hãi điều gì. Hãy điều chỉnh mong muốn cùng kỳ vọng của mình bằng cách thấu hiểu từng giai đoạn phát triển tâm lý của trẻ, những thay đổi tâm tư của con.
5. Coi trẻ làm việc nhà là điều hiển nhiên
Nhiều phụ huynh cho rằng trẻ làm việc nhà như tưới cây, lau cửa sổ, lau nhà là điều hiển nhiên. Trong Montessori cũng khuyến khích trẻ dọn dẹp cùng cha mẹ nên có nhiều cha mẹ hiểu sai rằng áp dụng Montessori cho con thì con cần làm việc nhà. Điều này đôi khi gây ra xung đột cho con và cha mẹ, mâu thuẫn giữa những kỳ vọng của cha mẹ và mong muốn của con: khi trẻ không muốn làm nhưng bị mẹ bắt ép. Hẳn đây cũng là nguyên nhân khiến nhiều cha mẹ cho rằng con cái không nghe lời, luôn muốn đi ngược lại mong muốn của gia đình, một đứa trẻ không hiếu thảo!?
Thực tế thì cha mẹ đã áp dụng sai cách. Việc nhà không phải là điều bắt buộc mà là sự tự nguyện tới từ trẻ. Nói theo cách khác, cha mẹ làm việc nhà, trẻ cần hiểu tầm quan trọng của việc đó và tự nguyện tham gia cùng mẹ và biến nó thành việc hàng ngày của trẻ. Phụ huynh nên tìm cách biến từ “con phải làm” thành việc “con muốn làm”. Và trẻ sẽ trân trọng việc đó hơn khi được cha mẹ ghi nhận và khen ngợi chứ không phải trách mắng hay bị bắt ép phải làm.
Ví dụ: trẻ bày đồ chơi ra, cha mẹ làm mẫu cho con dọn dẹp và để trẻ làm tiếp. Mục đích của việc này là để trẻ chịu trách nhiệm cá nhân. Mẹ nấu ăn, bừa bộn đồ đạc cũng dọn dẹp để làm gương. Hay mẹ đổ nước ra, mẹ lau đi, trẻ nhìn thấy và cũng hiểu: làm được thì phải chịu trách nhiệm được.
Hy vọng qua bài viết này, nhiều cha mẹ có thể nhận ra được vài lỗi sai của mình khi áp dụng Montessori. Thành công chỉ tới khi dùng phương pháp phù hợp và biết cách áp dụng đúng. Chúc cha mẹ thành công!
Bài viết cùng chủ đề:
➤ Cách ứng dụng phương pháp montessori trong sinh hoạt hàng ngày của trẻ
➤ Tìm hiểu về phương pháp Montessori
➤ So sánh phương pháp Montessori và Glenn Doman
